Een bezoek brengen aan stadsgevangenis Het Steen in Delft stond al lange tijd op mijn lijstje. De kleine ruimte helemaal bovenin het historische gebouw is namelijk alleen te bezoeken tijdens schoolvakanties. Tickets koop je vooraf bij de plaatselijke VVV. Maar het is zeker de moeite van het bezoeken waard!
De geschiedenis van Het Steen
De middeleeuwse stadsgevangenis Het Steen werd gebouwd in de 13e eeuw. De fundamenten werden gelegd in 1250, het jaar dat Delft stadsrechten kreeg. De naam Het Steen komt simpelweg van het feit dat het het eerste stenen gebouw in Delft was, alle andere gebouwen waren namelijk van hout. De gevangenis is niet meer dan een toren, maar twee eeuwen na de bouw werd het stadhuis eromheen gebouwd. Vandaag de dag is het gebouw dus behoorlijk indrukwekkend. Als je goed kijkt, kun je zien dat de verschillende delen uit verschillende periodes komen.
De gevangeniscellen
Tegenwoordig wordt het grootste deel van de toren gebruikt als kantoor. Hier werken en debatteren de Provinciale Staten, een regionale afdeling van de Nederlandse regering. Maar helemaal op zolder zijn de originele gevangeniscellen van Het Steen perfect bewaard gebleven. Je stapt letterlijk terug in de tijd als je de donkere gevangeniscellen binnengaat. De muren zijn extreem dik, gemaakt van hout en het originele raam heeft 7 lagen (!) tralies om te voorkomen dat mensen ontsnapten. Je verbleef nooit lang in Het Steen: je wachtte gewoon je vonnis af. De gevangenis zelf bestaat uit twee aparte cellen. De cellen zijn gescheiden door een open muur, zodat je de anderen kon zien, aanraken en vooral ruiken. De cellen waren donker, koud en leeg, afgezien van wat stro om op te slapen en een emmer voor menselijke uitwerpselen. Het moet daar vreselijk zijn geweest.
De Stikkamer
Helemaal boven in de hoofdcel was een kleine doodskistachtige ruimte die de Stikkamer genoemd werd. Als een gevangene zich verkeerd gedroeg, had hij of zij een goede kans om in deze kamer terecht te komen. Deze kamer is volledig donker en bijna luchtdicht. De persoon daarbinnen moet het gevoel hebben gehad alsof hij levend begraven werd. Wat een afschuwelijke manier om iemand te straffen!
Proces en straf
De straffen, die werden uitgevoerd op het schavot voor het stadhuis, varieerden van lijfstraffen tot verbanning en natuurlijk de dood. Niet iedereen bekende zijn misdaden meteen. Soms waren verhoren nodig. De niet-zachtzinnige verhoren werden gehouden in de kelder van de toren. Deze ruimte bestaat helaas niet meer. De verhoorkamer was vroeger bedekt met tegels. Hetzelfde is te zien in de martelkamer van de Gevangenpoort. De tegels hadden een functie: ze waren namelijk gemakkelijk schoon te maken na het "verhoor". Bloed en andere lichaamsvloeistoffen vloeiden er namelijk rijkelijk.
In de gevangeniscellen van Het Steen staan tegenwoordig een breekbank en een martelwerktuig dat in het Engels "The Rack" wordt genoemd. De ondervraagde werd op dat apparaat letterlijk uit elkaar getrokken tot de gewrichten uit hun kommen sprongen. Deze apparaten werden gebruikt voor ondervragingen en lijfstraffen. Daarnaast staan en er nog een houten en een ton. Dit waren voorwerpen die werden gebruikt voor schandstraffen. In de ton werd je letterlijk voor schut gezet en het blok werd aan je been bevestigd. Die moest je dan de hele dag met je meeslepen. Hier komt de uitdrukking "een blok aan het been" vandaan. Deze martelwerktuigen bevonden zich vroeger niet in de cellen, maar in de kelder van het gebouw.
Balthazar Gerards
Tijdens onze Horrorwalk van Delft komen we uiteraard langs de plek van dit eeuwenoude gebouw. Daar krijg je in geuren en kleuren te lezen op welke manieren Balthazar Gerards, de moordenaar van Willem van Oranje, hier is gemarteld. Maar je leest hier ook het verhaal van Wolfert van Borselen die hier ook vervelend aan zijn einde kwam. Wie weet krastte hij hier ook wat op de muren?
Nieuwsgierig geworden naar de verhalen van Het Steen en alle andere duistere plekken in Delft? Bestel dan vandaag je Horrorwalk Delft nog!
Dit blog is tot stand gekomen in samenwerking met The Little House of Horrors: de niet-commerciële grote zus van The Little Walk of Horrors.