Een laatste rustplaats op de mooiste plek van Rotterdam
Huis ten Berghe of kasteel Hillegersberg, is een kasteelruïne uit de 13de eeuw. Kasteel Huis ten Berghe werd voor het eerst genoemd in documenten uit 1269. De ruïne staat midden op het kerkhof van de Hillegondakerk. Het kerkhof is in de 19de eeuw om de ruïne heen ontstaan. En wel om een heel bijzondere reden.
De legende van Hillegersberg
Huis ten Berghe is waarschijnlijk gesticht door Willem II, zoon van Graaf Floris IV. Het kasteel is gebouwd op een zandheuvel waardoor het ver uitkeek over de omgeving. Volgens de legende is de zandheuvel per ongeluk gemaakt door de reuzin Hillegonda. Op weg naar de kust struikelde zij waardoor al het zand dat zij in haar schort had verzameld op een hoop viel. Hierop bouwde ze haar huis. Het wapen van Hillegersberg toont ook nog altijd de reuzin met een schort vol zand. Op het terrein van het kasteel stond ook een kerk: de Hillegondakerk.
Verwoesting door Jacoba van Beieren
Zowel het kasteel als de kerk werden platgebrand in 1426. De troepen van Jacoba van Beieren, Gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen, vielen onder leiding van Willem Nagel verschillende kastelen aan. Dit was tijdens de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. De Baljuw van Kennemerland vernietigde daarbij de kastelen Kralingen, Spangen, Kapelle, Starrenburg, Spieringshoek, Weena en Hillegersberg. In de loop van de 15de eeuw werd de kerk herbouwd. Het kasteel werd echter niet herbouwd, maar het restant van de ruïne werd ook niet gesloopt.
Niet langer begraven in de kerk
Na 1829 veranderde er iets drastisch in kerkelijk Nederland: er mocht vanuit hygiënisch oogpunt niemand meer begraven worden in de kerk. Heel vermogend Nederland was in rep en roer, maar de wet wat onverbiddelijk: het was gewoon ongezond. De lichamen van vermogende Nederlanders mochten tot die tijd gewoon begraven worden in de kerk. Maar lichamen beginnen vroeg of laat te ontbinden en de stank die dat proces met zich meebracht was goed te ruiken in de kerk. Het kwam dan ook geregeld voor dat kerkgangers onwel werden door de stank.
Een romantische plek voor de eeuwige slaap
Dat er niemand meer begraven mocht worden in de kerk was dus niet raar. De Hillegondakerk had echter een oplossing: zij bouwden kelders onder de oud ruïne van Huis ten Berghe. De eerste bijzetting in de kelders was op 30 mei 1833. Er volgden er rap meer, zeker in de Victoriaanse tijd (1837-1901). De Dood was iets romantisch: er werd veel over geschreven. Er ontstond als het ware een hele cult. Begraven worden bij een oude kasteelruïne werd daardoor gezien als iets unieks. Je vindt dan ook vele bekende Rotterdamse namen zoals Mees, Hoboken en Pierson op de grafstenen.
Rijksmonument voor iedereen
Ook vandaag de dag worden er nog mensen begraven in de kelders en op de begraafplaats rondom de ruïne van Kasteel Huis ten Berghe. Botten die worden geruimd worden bewaard in het verzamelgraf dat hier ligt. De ruïne en de begraafplaats van de Hillegondakerk zijn dagelijks te bezoeken van zonsopkomst tot zonsondergang en het is een prachtige plek in Rotterdam. De ruïne is in 1973 aangewezen als Rijksmonument en zal dus altijd in ere worden gehouden. Voor het maken van onze Horrorwalks zijn we constant op zoek naar bijzondere plaatsen en bijzondere verhalen. Boek daarom vandaag jouw Horrorwalk nog!
Foto’s: The Little Walk of Horrors
Tekening: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Lois, 1672, Documentnummer 139226
Bronnen: rijnmond.nl, wikipedia, shhs.nl, begraafplaats.nl
Adres: Kerkstraat 43 te Rotterdam